آشنایی با حشیش

    حشیش شامل رزینوسهای غنی از THC مشتق از گیاه شاهدانه است که جمع آوری و خشک شده و سپس به شکل های مختلف، مانند توپ، کیک، شیرینی و یا ورق های فشرده توزیع میشوند. در هنگام استفاده این قطعات شکسته شده، در pipe قرار میدهند، و کشیده میشود. منابع اصلی حشیش در خاور میانه، شمال آفریقا، پاکستان و افغانستان میباشد.

تریاک چیست؟

تریاک

    تریاک عصاره در هوا خشک شده گل خشخاش است که با تیغ کشیدن به دور کاسبرگ این گل به دست می‌آید. واژه تریاک با ریخت تریاق به عربی هم راه یافته است. این واژه در زبان فارسی معنای پادزهر را می‌رساند. این واژه به گونه theriac وارد زبان‌های اروپایی نیز شده است.

    بیش از ده درصد تریاک را مرفین، نوعی آلکالوئید تشکیل می‌دهد. مرفین از طریق فرایند‌های شیمیایی به هروئین تبدیل می‌شود و تریاک بیشتر برای تولید هروئین کشت می‌شود. در تریاک آلکالوئید‌های دیگری نیز وجود دارد، از جمله؛ کدئین، پاپاورین و نوسکاپین و تبائین. از قسمتهای دیگر گیاه خشخاش و گیاهان هم‌خانواده آن مواد دیگری با خصوصیات مشابه و ضعیفتر از تریاک به‌دست می‌آیند. کشت تریاک به‌منظور استفاده غذایی، تخفیف درد و بی‌حس کننده و همچنین مراسم مذهبی حداقل از عصر برنز به این سو ادامه داشته است. سومریان، آشوری‌ها، مصری‌ها، اهالی جزیره کرت، مینوسیان، یونانیان، رومی‌ها، ایرانیان و اعراب هر یک در معرفی این گیاه نقشی داشته‌اند.

انواع تریاک

    تریاک خام, که عبارت از شیره خودبخود غلیظ شده گرزهای خشخاش است که بدون توجه به میزان آن, جز برای بسته بندی و ارسال, دستکاری دیگری در آن نشده باشد.

    تریاک عمل شده (پرورده), طبق تعریف لاهه, تریاک پرورده محصولی است که از تریاک خام با یک رشته عملیات مخصوص حل کردن, جوشاندن, بودادن و تخمیر بمنظور تبدیل آن به عصاره برای استعمال غیر طبی تهیه می شود.

    تریاک پزشکی, تریاکی که مقدار آن (دوز) مشخص بوده و برای مصارف درمانی و پزشکی کاربرد دارد. و در صنایع داروسازی هر کشوری آن را بصورت گرد یا دانه های ریز درآورده و یا با مواد بی اثر مخلوط کرده و مورد مصرف قرار می دهند. 

آشنایی با ترامادول

داروئی ضد درد با اثر مرکزی با نام ترامادول ، تدامول ، بایومادول ، ... چند سالی است وارد فارماکوپه داروئی ایران شده است که از دسته داروهای مسکن مخدر یا اپوئید های مصنوعی می باشد .

    ترامادول یک داروی مسکن شبه تریاک است. این دارو برای تسکین دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود. ترامادول بر روی گیرنده‌های مو (μ) اوپیوئید، و سیستم نورآدرنرژیک و سروتونرژیک اثر می‌کند. این دارو توسط شرکت آلمانی گروننثال (Grünenthal) در دهه ۱۹۷۰ با نام تجاری ترامال ساخته شد. گروننثال در سالهای بعد حق تولید ترامادول را به شرکتهای متعددی در سراسر دنیا واگذار کرد.

    ترامادول معمولا به شکل نمک هیدروکلراید تولید شده و به دو شکل خوراکی (بیشتر کپسول و قرص) و آمپول به بازار عرضه می‌شود. مقدار جذب و تأثیر فرم تزریقی ترامادول بسیار بیشتر از فرم خوراکی است. ترکیب ترامادول و استامینوفن نیز در بازار موجود است (که در ایران عرضه نمی‌شود).

    این دارو بر اساس همانند سازی ساختار ملوکولی نارسئین که یکی از آلکالوئید های تریاک می باشد ساخته شده است . عمده مصرف این دارو در پزشکی برای کاهش درد های مفصلی ، جراحی ، زایمان با میزان درد متوسط تا شدید است و از این جهت ضعیف تر از مورفین ، پتدین و قوی تر از مسکن هائی نظیر پروفن استامینوفن می باشد و همواره توصیه می شود مصرف این دارو بیش از دو هفته مجاز نمی باشد و باعث وابستگی داروئی و اعتیاد میگردد .

    سوء مصرف این دارو سبب عوارض بسیار خطر ناک است بطوریکه اکنون نوع تزریقی آن تنها در اورژانس بیمارستان ها وجود دارد و از سطح دارو خانه های شهر جمع آوری شده است اما متاسفانه کپسول و قرص ترامادول به صورت کسترده ای به فروش می رسد و علی رغم هشدار های مکرر وزارت بهداشت و درمان و توضیح اینکه عرضه ترامادول بدون نسخه مجاز نمی باشد اما کماکان به صورت OTC عرضه می شود .

    عمده مصرف کننده گان ترامادول افرادی هستند که از این دارو به عنوان جایگزینی برای مواد مخدر و یا ترک آن با هدف کاهش عوارض قطع مواد مصرفی خود استفاده می کنند اما غافل از این نکته هستند که مصرف این دارو نه تنها هیچ مشکلی از آنها را حل نمی کند بلکه باعث تحمل عوارض ناشی از این سوء مصرف و جایگزینی مخرب می شوند که عمده ترین آنها اختلال در سیستم های تنفسی ، کلیه و کبد می گردد و در نهایت منجر به عود مصرف قبلی و تحمل این عوارض و آسیب های بسیار آن می گردند . این افراد باید آگاه باشند که اعتیاد یک جایگزینی مزمن مواد مخدر به جای سیستم های تولید کننده مواد شبه افیونی جسم می باشد و مصرف هر گونه دارو در بازسازی این روند تاثیری ندارد و خود مخرب و آسیب رسان است .

    دسته دیگری از افراد برای رفع مشکلات جنسی و به توصیه افرادی نا آگاه رو به مصرف این دارو می آورند که در نهایت نه تنها این مشکلات رفع نمی گردد بلکه بازهم عوارض مخرب این دارو شرایط را وخیم تر کرده و خود زمینه ساز مصرف انواع مواد مخدر دیگر و ورود به دنیای سیاه اعتیاد می گردد .

    به علت در دسترس بودن ترامادول ، قیمت نازل آن ، ارائه بدون نسخه در دارو خانه ها و هدم اطلاعات کافی در مورد عوارض سوء مصرف باعث شیوع گسترده مصرف آن شده است و باید مراجع ذیصلاح در این زمینه اقدامی عاجل و فوری انجام دهند

    طرز عمل : اگر چه طریقه اثر ترامادول کاملاً شناخته شده نمی باشد اما مشخص شده که با اتصال ملکول اصلی دارو به گیرنده های مو اپیوئیدی ، بازجذب نور اپی نفرینو سروتونین به صورت ضعیف مهار می شود و به صورت راسمیک به سرعت و تقریباً به طور کامل جذب می شود . ترامادول به صورت وسیع پس از خوراکی متابولیزه شده و تقریباً 30% دارو همراه ادرار دفع می شود .

    موارد مصرف :  درد های متوسط تاشدید پس از اعمال جراحی ، زایمان ، مفاصل و درد های استخوانی

    موارد منع مصرف : مصرف این دارو در موارد مصرف همزمان با الکل ، خواب آورها ، ضد دردها اپوئید ها و دارو های سایکوتروپیک مجاز نیست .

    هشدار ها :

        مصرف ترامادول در بیماران مبتلا به صرع و تشنج افراد مبتلا به اختلالات کبدی و کلیه مجاز نمی باشد .

        مصرف این دارو در افراد باریسک ضعف تنفسی و حاملگی ، شیردهی ، باید تحت نظر پزشک انجام شود .

        مصرف این دارو سبب وابستگی و اعتیاد می گردد .

    عوارض جانبی : خستگی و ضعف عمومی ، گشاد شدن رگ ها ، نگرانی ، گیجی ، اختلالات تعادلی ، حالات عصبی ، اختلالات خواب ، درد شکمی ، بی اشتهائی ، افزایش حرکت روده ها یا یبوست ، راش جلدی ، اختلالات بینائی ، تکرر ادرار ، ...

کراک چیست؟

کراک (Crack) که گاهی راک (Rock) نیز نامیده می شود، ماده ای محرک است که از تصفیه کوکائین به دست می آید و به اشکال مختلف تدخین (استنشاق دود) می شود. اما کراکی که در ایران رایج است از مشتقات هروئین است و در صورتی که بصورت علمی تولید شود از تصفیه هروئین به دست می آید . کراک ماده‌ای بی‌بو است، مصرف آن راحت است و با یک فندک در هر جایی که باشی می‌توانی مصرف کنی؛ درست برخلاف مصرف تریاک و یا هروئین . اثرات مخرب مصرف کراک : اعتیاد به کراک سبب از بین رفتن درد و خروج استرس و اضطراب از بدن فرد، احساس سرخوشى کاذب و ایجاد تحرک در فرد، بروز رفتارهاى خطرناک و حرف‌هاى بى‌ربط می شودکه تمام اینها تنها تا چند دقیقه طول مى‌کشد. تکرار مصرف این ماده طى چند روز همراه با استفراغ، گیجی، بى‌تفاوتى اسپاسم عضله و مرگ ناگهانى در اثر ایست تنفسى است.

     مهم‌ترین اثر بلند مدت مصرف کراک در فرد معتاد از بین رفتن اثرات ماده در عرض سه تا پنج ساعت می باشد ،بنابراین فرد باید حداقل هر چهار ساعت یک‌بار و حتى بمقدار کمتر مصرف را تکرار کند تا دچار مشکل نشود.همچنین از بین رفتن اشتها، کاهش وزن، یبوست، عفونت‌هایى همچون ایدز و هپاتیت، شکنندگى پوست، پیرى زودرس، افزایش فشار خون همراه با آزادسازى هیستامین که خارش در فرد ایجاد مى‌کند، از آثار مصرف این ماده در دراز مدت است، همچنین اثرات تخریبى مصرف موادى همچون شیشه، کریستال و کراک چندین برابر تریاک و هروئین بر روى مغز و اعصاب می باشد.

بوپرنورفین چیست؟

بوپرنورفین یکی از داروهای آگونیست- آنتاگونیست می باشد که از سال 1996 در فرانسه، از سال 1998 در انگلستان و از سال 2001 در ایالات متحده برای درمان سوءمصرف و وابستگی به مواد مخدر افیونی، هم به شکل سم زدائی و هم بشکل نگهدارنده مورد استفاده قرار گرفته است. این دارو به شکل زیرزبانی مصرف شده و جذب خوراکی ناچیزی دارد، نیمه عمر آن طولانی تر بوده و اکثر بیماران می توانند آن را براحتی 2 یا 3 روز مصرف نمایند. در مقایسه با متادون خطر بیش مصرفی و مسمومیت کمتری داشته، وابستگی جسمی و روانی کمتری ایجاد می کند. ضمناً قطع تدریجی آن راحت تر تحمل شده انتقال به درمان بازدارنده با نالترکسون یا بدون نالترکسون راحت تر صورت می گیرد.

  در مجموع میزان اثر بخشی و موفقیت بوپرنورفین در کاهش مصرف مواد مخدر، رفتارهای پر خطر تزریقی و جنسی، انتقال بیماریهای عفونی( HIV، هپاتیت,C B)، رفتارهای مجرمانه مرتبط با مصرف مواد مخدر، مرگ و میر ناشی از مصرف مواد، معادل متادون و در بسیاری موارد بیشتر از آن است. در اکثر کشورهای ارائه کننده هر دو درمان، مقررات مربوط به درمان با بوپرنورفین سهل تر و آزادانه تر است.

ایران اولین کشور خاورمیانه است که بعد از گسترش درمان نگهدارنده با متادون، اقدام به معرفی توسعه درمان نگهدارنده با بوپرنورفین نموده است.

آشنایی با متادون

تاریخچه

    متادون در ۱۹۳۷ در آلمان ساخته شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت و سودمندی آن در کنترل اعتیاد در دهه ۱۹۶۰ کشف شد. بنا به یک افسانه مشهور «دولوفین» (Dolophine) نام تجاری دارو از نام آدولف هیتلر گرفته شده، اما در واقع این نام از واژه لاتین (dolor) به معنای درد و فین به معنای پایان می‌آید.

نحوه تجویز

   در حال حاضر متادون به دو شیوه اصلی سم زدایی و درمان نگهدارنده استفاده میشود. هر دو روش باید تحت نظر پزشک و در مراکز مجاز ارائه شود تا ضمن جلوگیری از بروز عوارض بالقوه، حداکثر راندمان درمانی حاصل شود.

فواید

   درمان نگهدارنده با متادون فواید زیر را به همراه دارد:

  ·           مصرف مواد غیرقانونی را کاهش می‌دهد.

  ·           زندگی بیمار را ثبات می‌بخشد.

  ·           زندگی سازنده را ممکن می‌سازد.

  ·          مصرف خودسرانة داروها را کاهش می‌دهد.

  ·           از ارتکاب اعمال غیرقانونی می‌کاهد.

  ·           رفتارهای پرخطر به خصوص تزریق مشترک که همراه با خطر انتقال بیماری‌های پاتوژن خونی همانند ایدز و هپاتیت است را کاهش می‌دهد.

  ·           بیماری و مرگ و میر ناشی از مواد را کاهش می‌دهد.

   بنابراین درمان نگهدارنده با متادون هم برای فرد و هم جامعه ثمربخش است.

عوارض

عوارض متادون مشابه سایر مواد افیونی است:

  ·          وابستگی فیزیولوژیک 

  ·          تهوع و استفراغ

  ·          سرگیجه، احساس سبکی در سر

  ·          تعریق شبانه و منگی

  ·          تغییر در عادت ماهیانه (اغلب سوءمصرف‎کنندگان مواد افیونی در این زمینه اختلال نشان می‌دهند که بامتادون بهبود می‌یابد)

  ·          کاهش اشتها در اوایل مصرف‌ (معمولاً به سرعت مرتفع می‌شود)

  ·          دپرسیون تنفسی (به خصوص در حضور سایر مواد تضعیف‌کننده دستگاه عصبی)

گزارشهای موردی: افت فشار خون، ادم، کولاپس

علائم مسمومیت با متادون

  ·          تکلم بریده‌بریده

  ·          راه رفتن بی‌ثبات

  ·          اختلال در تعادل

  ·          خواب آلودگی

  ·          حرکات کند بدنی

  ·          استوپور

   مسمومیت با متادون یک اورژانس پزشکی است و اقدام فوری را طلب می‌کند. مسمومیت می‌تواند به حالات زیر منجر شود:

  ·          اغماء (بیمار قابل بیدار کردن نیست، خرخر تنفسی دارد، تون عضلانی اندام‎ها کاهش یافته و سیانوزه است)

  ·          دپرسیون تنفسی و هیپوکسی

  ·          مرگ