راهنمای استفاده از تست نواری اعتیاد (مرفین تست ) :

برای تشخیص مصرف یا عدم مصرف مواد شیمیایی تغیر دهنده خلق در یک فرد، راه های تخصصی فراوانی مانند توجه به تغیرات فیزیولوژیک (مانند تغیر سایز مردمک، سرخی چشم، بارداری زبان،تغیر رنگ صورت و ...) یا استفاده از انواع آزمایشات پزشکی (مانند: آنالیز خون، آنالیز بزاق، آنالیز ادرار و ...) وجود دارد.که هر یک دارای معایب و محاسن خود می باشد

این راه ها اغلب گران قیمت و تخصصی و زمان بر هستند و نتیجه آزمایش باید بوسیله یک متخصص تحلیل شود.

ولی آیا راه ساده تر ، مطمئن و قابل دسترسی هم برای تشخیص مصرف وجود دارد

در این جا قصد داریم یکی از مطمئن ترین (با ظریب اطمینان 99.5%)و ارزانترین (هر تست بین 350 تا 1000 تومان) راه های آزمایش اعتیاد را معرفی کنیم. از متداول ترین روش های آزمایش استفاده از کیت های آزمایش می باشد.از این کیت ها برای تشخیص و تعیین میزان قند خون، وجود مواد افیونی، الکل، مواد محرک، تشخیص حاملگی، و ...  استفاده می شود.روش کار هم بسیار ساده است.کافی است یک عدد از این کیت ها را در درون مقدار کمی از نمونه ادرار فرد مورد آزمایش قرار دهیم و کمی صبر کنیم.مواد شیمیایی موجود در این کیت ها با ماده مورد آزمایش ترکیب شده رنگ کیت در نقطه خاصی از آن تغییر میکند و با کمک این تغییر رنگ میتوان وجود یا عدم وجود ماده خاص را در بدن تشخیص داد.لازم به توضیح است که برای هر ماده خاص (الکل، مورفین، آمفتامین،حشیش و ...)کیت مخصوصی وجود دارد.مثلا برای تشخیص مصرف "شیشه" نمی توان از کیت مورفین استفاده کرد.البته بضی از انواع این کیت ها چند نوع ماده مخدر را در یک آزمایش نشان میدهند.مثلاً کیت های 3 کاره یا 6 کاره وجود دارند.این نوع کیت ها گران تر هستند (حدود 6000 تومان).

در داخل بسته یک نوار کاغذی نازک و یک بسته جاذب رطوبت وجود دارد.

در زمان تهیه به تاریخ انقضاء مصرف درج شده در پشت کیت توجه کنید.

نوار کاغذی یا همان کیت دارای سه قسمت مشخص می باشد

چگونگی انجام آزمایش :

-تهیه کیت . این کیت ها در داروخانه ها و فروشگاه های لوازم پزشکی براحتی قابل دسترس هستند

-یک عدد لیوان یک بار مصرف تمیز

-تهیه نمونه ادرار:سخت ترین قسمت کار تهیه نمونه می باشد.اغلب افرادی که مواد مصرف می کنند راه های فراوانی برای دستکاری آزمایش بلد هستند.برای اطمینان از صحت آزمایش به نکات زیر توجه کنید:

الف- دقت کنید که فرد داخل نمونه خود چیزی اضافه نکند مانند آب ، مایع دست شویی و...

ب-دقت کنید نمونه متعلق به خود فرد باشد.(نمونه در نزد خود شما تهیه شود)

ج- فرد مورد آزمایش را از قبل مطلع نکنید و آزمایش را بصورت کاملاً غیر منتظره انجام دهید.

د- مطمئن شوید که فرد 72 ساعت قبل از آزمایش دارویی مصرف نکرده باشد.

برای تهیه نمونه از فرد مورد نظر بخواهید پشت خود را به شما کند و سپس نمونه را تحویل دهد.(اجازه ندهید در دستشویی را ببند یا در اتاق تنها بماند.)به اندازه یک سانتیمتر از کف لیوان برای آزمایش کافی است.در مرحله بعد نوار کاغذی از سمتی که فلش دارد درون ظرف قرار دهید.پس از چند دقیقه در قسمت وسط کیت نوارهای باریکی به رنگ قرمز پدیدار میشود که بنا به محل و تعداد آنها می توان به مصرف یا عدم مصرف پی برد.

اولین و بهترین حالت نمودار شدن دو خط قرمز می باشد که به معنی منفی بودن آزمایش (negative) یا عدم وجود ماده در بدن فرد می باشد.یعنی فرد سالم است. یا اینکه حد اقل در 72 ساعت گذشته از مواد استفاده نکرده است.

حالت دوم وقتی است که فقط یک خط بالای به رنگ قرمز در می آید که به معنی مثبت (positive) بودن آزمایش است. این به معنی وجود ماده مورد نظر در درون بدن فرد می باشد

-توجه داشته باشید که بسیاری از دارو ها می توانند باعث مثبت شدن نتیجه آزمایش شوند-

حالت سوم روشن شدن فقط یک خط پایینی در روی کیت و یا روشن نشدن هیچ یک از خطوط بر روی کیت است که به معنی مشکوک یا (Invalid) می باشد.

دلایل متعددی مانند وجود مواد خارجی در نمونه، مصرف برخی داروهای خاص، فاسد بودن کیت، وجود آب در نمونه، سپری شدن مدتی بیش از 72 ساعت از مصرف و... می تواند باعث این امر شود.

در این حالت می توان آزمایش را تجدید کرد.یا اینکه به مراکز تخصصی مراجعه نمود تا با آنالیز دقیق نوع ماده موجود در خون را تشخیص دهند.

در پایان توجه تان را به چند نکته جلب میکنم:

-فقط در صورتی دست به آزمایش بزنید که کاملاً به رفتار شخص مورد نظر مشکوک باشید.یعنی نشانه های دیگر مصرف را در فرد مشاهده کرده باشید.زیرا انجام آزمایش می تواند به معنی بی اعتمادی تلقی شود و ممکن است صدمه جدی به رابطه شما و فرد مورد نظرتان وارد کند. همچنین باعث صدمه به اعتماد به نفس فرد مقابل شود.

-در صورت مثبت بودن جواب آزمایش این احتمال را بدهید که ممکن است مصرف دارو ها باعث این نتیجه شده باشد.برای اطمینان به آزمایشگاه های تخصصی مراجعه کنید .

- در صورتی که مطمئن شدید نتیجه آزمایش به خاطر مصرف مواد مخدر یا محرک است قبل از هر اقدامی (کتک کاری، طرد کردن، زندانی کردن در منزل و ...)حتماً با یک متخصص درمان اعتیاد مشورت کنید.

پس بطور خلاصه :

یکی از راه‌های ساده برای تشخیص مصرف، سوءمصرف یا وابستگی به انواع مواد مخدر، انجام تست‌های ادراری است. این تست‌ها بر پایه‌ی تشخیص مواد، داروها یا متابولیت‌های آن‌ها در ادرار عمل می‌کند.

معمولاً تست‌ها به روش‌های مختلف انجام می شود، اما تست‌های رایج موجود شامل موارد زیر است:

۱٫ تست‌های نواری سریع (Test strip/ Rapid test) که سریع و در مطب قابل انجام است.

۲٫ تست کروماتوگرافی لایه نازک (Thin layer chromatography: TLC) که در برخی از آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود.

برای سنجش مورفین، حشیش، بنزودیازپین‌ها، آمفتامین، متادون و… تست‌های نواری مجزا وجود دارد. اساس تشخیصی این تست‌ها وجود آنتی‌بادی مونوکلونال علیه ماده‌ی قابل سنجش است. به‌عنوان مثال در مورد مورفین، از آنتی‌بادی مونوکلونال مورفین که از سرم موش تهیه شده است استفاده می‌شود. چنان‌چه در نمونه‌ی ادرار مورفین یا متابولیت‌های آن وجود داشته باشد، با روش مهاجرت مویرگی به سمت بالا حرکت می‌کند و با آنتی‌بادی موجود پیوند (باند) می‌شود. در این صورت خط رنگی در نوار دیده نخواهد شد و نتیجه‌ی تست مثبت گزارش می‌شود. البته خط دیگری به‌عنوان شاهد وجود دارد که باید در تمام حالات دیده شود.

برای مثبت شدن تست باید میزان حداقل (Cut-off) آن در نمونه موجود باشد. این میزان در مورد مورفین ng /ml 300، در مورد کانابیس ng/ml 50 و در مورد مت‌آمفتامین ng/dl 1000 است.

برای انجام تست‌ها، ادرار در هر زمانی از شبانه‌روز جمع شود اشکالی ندارد. چنان‌چه ادرار در دمای ۲ تا ۸ درجه‌ی سانتی‌گراد نگهداری شود، تست تا ۴۸ ساعت بعد هم قابل انجام است. برای زمان طولانی‌تر، نمونه باید فریز گردد و تست بعد از آب شدن نمونه انجام شود.

علل اختلال در آزمایش

 شایع‌ترین علل بروز اختلال در نتیجه‌ی تست‌های نواری شامل موارد زیر است:

خطا در نمونه‌گیری: یکی از مهم‌ترین دلایل بروز نتیجه‌ی منفی (که هیچ ربطی هم به روش انجام تست ندارد!) بروز خطا در نمونه‌گیری است. معمولاً علی‌رغم حضور نمونه‌گیر و مشاهده‌ی مستقیم، به‌جای نمونه‌ی فرد مصرف‌کننده، نمونه‌ی فرد سالم از سرنگ و… در ظرف تخلیه می‌شود! در چنین مواردی که معمولاً بیمار همکاری ندارد، کنترل درجه‌ی حرارت نمونه بلافاصله بعد از جمع‌آوری کمک خواهد کرد. در مواردی نیز نمونه‌ای غیر از ادرار ارایه می‌شود که متعاقباً توضیح داده خواهد شد.

خطاهای تکنیکی: نوار تست باید بین ۱۰ تا ۱۵ ثانیه در ادرار نگه داشته شود. پس از آن قبل از خواندن جواب باید به‌مدت ۵ دقیقه در یک سطح صاف غیرجاذب گذاشته شود. گزارش پاسخ سریع، به‌ویژه در یک دقیقه‌ی اول و بعد از ۱۰ دقیقه، باعث پاسخ مثبت کاذب می‌شود.

رقیق‌کننده‌ها: هر عاملی که باعث رقیق شدن ادرار شود، با پایین آوردن میزان Cut-off باعث پاسخ منفی کاذب می‌شود. در این موارد استفاده از نوار‌های کمکی برای سنجش کراتینین، نیترات و گلوتامات ادرار می‌تواند رقت ادرار را نشان دهد. این نوارها در موارد ارایه‌ی نمونه‌ی غیرادراری نیز کمک می‌کند.

تغییرات PH: اکثر تست‌ها به تغییرات PH بین ۵ تا ۹ مقاوم هستند. کاهش یا افزایش PH فراتر از محدوده‌ی فوق می‌تواند سبب اختلال در پاسخ شود. ریختن خون، مایع منی (Semen)، جوهر لیمو، سفیدکننده‌ها (Bleach) و… در ادرار گاهی با تغییر PH می‌تواند سبب اختلال شود. البته در این موارد علاوه بر ایجاد تغییرات ظاهری در رنگ و بو… استفاده از نوارهای سنجش PH کمک می‌کند.

زمان ردیابی مواد در ادرار

 اکثر مواد تا ۷۲ ساعت پس از مصرف در ادرار قابل شناسایی است. در موارد اعتیاد مزمن و استفاده از مواد طولانی‌اثر مثل شیره، احتمال مثبت شدن تست در زمان طولانی‌تری پس از آخرین مصرف وجود دارد. زمان تقریبی ردیابی مواد مختلف در ادرار به‌شرح زیر است:

حشیش: ۱ روز تا ۴ هفته

 هروئین: ۳ تا ۴ روز

 مورفین: ۲ تا ۳ روز

 متادون: ۲ تا ۳ روز

 آمفتامین: ۱ تا ۳ روز

 کوکائین: ۲ تا ۴ روز

 بنزودیازپین: ۳ روز تا ۳ هفته.

تداخلات دارویی

 داروهای حاوی کدئین سبب بروز نتیجه‌ی مثبت کاذب در تست مورفین می‌شود که در تست کروماتوگرافی (TLC) قابل تشخیص است و در محل شاهد کدئین لکه ایجاد می‌کند.

فنوباربیتال، دیفنوکسیلات و دکسترومتورفان تاثیری در نتیجه‌ی تست نواری ندارند. همچنین مصرف ۴۰ میلی‌گرم فورزماید، علی‌رغم رقیق کردن ادرار، هیچ تاثیری در نتیجه‌ی تست مورفین و بروز منفی کاذب ندارد.

مصرف قرص‌های ضد حاملگی (کنتراسپتیو‌ها) با دوز ۴ عدد HD تا ۳۶ ساعت سبب بروز منفی کاذب روی نتیجه‌ی تست‌های نواری  و TLC می‌شود. کنتراسپتیو LD تغییری در نتیجه‌ی تست‌ها یا لکه‌ای در TLC ایجاد نمی‌کند.

سایر دسته‌های دارویی رایج از جمله آمی‌تریپتیلین، دیازپام و آنتی‌بیوتیک‌ها مثل آموکسی‌سیلین نیز معمولاً تداخلی در شناسایی مورفین ایجاد نمی‌کنند.

جمع بندی :

قبل از انجام آزمایش اجازه دهید دمای نوار تست ، نمونه ادرار ویا نمونه کنترل دمای اتاق 15 تا 30 درجه سانتی گراد برسد.

- نوار تست را از داخل پوشش خارج نموده و در اسرع وقت استفاده کنید

- نوار تست را از جهتی که فلش ها نشان می دهند بطور عمودی تا خط ماکسیمم (max) وارد نمونه ادرار کنید و حداقل به مدت 10 الی 15 ثانیه نگه دارید

   - نوار را روی یک سطح صاف و غیر جاذب قرار دهید و  تا زمان ظاهر شدن خط یا خطوط رنگی صبرکنید و نتیجه را ظرف 5 دقیقه تفسیر کنید. 

تفسیر نتایج:

منفی: نمایان شدن 2 خط مجزا یک خط در منطقه c و دیگری در منطقه تست t باشد نشان می دهد که سطح مرفین کمتر از سطح قابل ردیابی 300ng/ml است.

مثبت : نمایان شدن یک خط رنگی در منطقه c بدون ایجاد خط رنگی واضح در منطقه تست t نتیجه مثبت است که سطح مرفین درادرار بالاتر از سطح قابل رد یابی300 ng/ml است

این تست قادر به تشخیص مواد مخدر دیگری از قبیل تریاک- هروئین -کراک ایرانی می باشد   و حساسیت تست ۳۰۰ نانوگرم در میلی لیتر می باشد.